Literatuur
- Haslinghuis, E.J. & H. Janse , Bouwkundige termen. Verklarend woordenboek van de westerse architectuur- en bouwhistorie. Leiden (Primavera Pers), 19973e druk, sterk uitgebreid/1e druk: 1953 [644 blz. ISBN 90.74310.33.8]. Hierin "Pastophoria": blz.: 347
- Reekmans, Louis, Vroegchristelijke en laatantieke archeologie en kunst. Kandidaatscursus. Aantekeningen van de titularis en van studenten bijeengebracht door Arnold Provoost, monitor. Typoscript. Leuven (Uitgeverij Acco), z.j. (jongste literatuur: 1977). [156 bladen. ISBN -]. Hierin "De pastophoria": blz. 63-64 ("De pastophoria waren kleine vertrekken aan weerszijden van de apsis en in het verlengde van de beide zijbeuken. We mogen ze niet verwarren noch met het driedelig transept, noch met de driedubbele apsis. Typisch voorbeeld: S. Apollinare in Calsse te Ravenna (fig. 43). Over de functie van deze beide lokaaltjes werd eveneens hevig gediscussieerd. Blijkbaar waren ze verwant met onze huidige sacristieën. Dat ze de rol zouden gespeeld hebben van de latere Byzantijnse prothesis en diakonikon wordt niet langer aanvaard. Het diakonikon, dat weliswaar in verband met de oudchristelijke basilica's vermeld werd, bevindt zich echter naast de ingang. In Syrië vinden we deze beide pastophorion altijd terug. In Tsjalenko b.v. was het noordelijke pastophorion altijd een reliekenbewaarplaats: er bevonden zich kleine sarcofagen, die onder en boven van een opening voorzien waren, zodat men er aan de bovenkant olie kon ingieten, die er dan aan de onderkant weer uitvloeide, waarna men ze in ampullen opving (vergelijk met de bekende ampullen van Monza). Het oostelijk [sic! Bedoeld wordt: zuidelijk - jp] lokaaltje was daarentegen een bewaarplaats voor de gewijde boeken, vaatwerk en gewaden" - dit is de volledige tekst)
- Laag, Heinrich, Wörterbuch der altchristlichen Kunst. Kassel (Johannes Stauda), 1959. [168 blz. ISBN -]. Hierin "Pastophorium": blz. 98 ("ursprünglich kleine Kapelle an einem Tempel, in der das Bild eines Gottes aufbewahrt wurde und dessen Diener sich aufhielten, dann auch Bezeichnung für die Gitter abgegrenzte cella. In der Ostkirche umfassender Ausdruck für Diakonikon und Prothesis" - dit is de volledige tekst)
- Martigny, Dictionnaire des Antiquités Chrétiennes. Contenant le résumé de tout ce qu'il est essentiel de connaître sur les origines chrétiennes jusqu'au moyen âge exclusivement. Étude des moeurs et coutumes des premiers chrétiens. Étude des monuments figurés. Vètements et meubles. Paris (Hachette), 1865. [688 blz. ISBN -]. Hierin "Pastophoria": blz. 516